زمینه و هدف اندازه گیری عملکرد سیستم PHC، اولین گام حیاتی شناسایی زمینه هایی برای اصلاحات است. بنابراین این مطالعه با هدف طراحی و به کارگیری مدل فرایندی پایش عملکرد در نظام ارایه مراقبت های بهداشتی اولیه استان مرکزی انجام گرفت. روش این پژوهش یک مطالعه کاربردی از نوع کیفی بوده است. شواهد مربوط به اندازه گیری عملکرد مراقبت های اولیه بهداشتی از طریق انجام مرورگسترده متون استخراج شد. سپس مدل پایش مراقبت های اولیه بهداشتی با مصاحبه نیمه ساختار یافته از طریق سوالات باز با اجماع نظر خبرگان طراحی شد. مدل پیشنهادی قبل از اجرا و پس از کاربست مورد ارزیابی قرارگرفت. یافته ها مدل فرایندی پایش عملکرد مراقبت های اولیه بهداشتی درهفت فاز، طراحی و به کارگیری شد. این مدل دارای داشبورد گزارش گیری برای تصمیم گیری های مدیریتی می باشد. نتیجه گیری باتوجه به اینکه شیوه های رایج پایش مراکز بهداشتی درمانی در دانشگاه های علوم پزشکی کشور از مدل علمی پیروی نمی کند در این راستا تعیین ابعاد مختلف و بررسی وضعیت آن در جهت شناخت نقاط ضعف و قوت و اقدام در جهت اثربخش کردن این فرآیند مهم مدیریتی بسیار ضروری است.

زمینه و اهداف: پایش و ارزشیابی از اجزای اساسی هر برنامه سلامت هستند. نمودارهای کنترل / روند عملکرد فرایند را در طول زمان به وضوح نشان داده و مدیران و کارکنان را قادر می سازد تا با تشخیص نوسانات عام و خاص/ یک ارزشیابی منطقی و درست از عملکرد فرایند بعمل آورند. این مطالعه برای طراحی روش به کارگیری نمودارهای کنترل در نظام مراقبتهای اولیه بهداشتی اجرا گردید. روش کار: این مطالعه در دو مرحله انجام یافت. در مرحله اول میانگین تاخیر در دریافت خدمات بهداشتی در فواصل هفته/ ماه و فصل به صورت گذشته نگر مقایسه شد. در مرحله دوم با توجه به نوع فرایندهای سلامت و ویژگیهای نمودارهای کنترل و سهولت استفاده از آنها نمودارهای کاربردی در نظام مراقبتهای اولیه بهداشتی معرفی شدند. نتایج: بیش از 95 درصد میانگین های هر هفته در فرایندهای مطالعه شده در مقادیر پایین تر از حد بالایی قرار داشتند. در فرایندهای مطالعه شده در 100 درصد موارد میانگین ماهانه و فصلی تاخیر در دریافت خدمت موردنظر در محدوده نمودار کنترل قرار داشت.نتیجه گیری: پیامدهای سلامت از ارایه خدمات درست تحقق می یابند. بایستی با نشانگرهای اختصاصی و ساده پوشش و عملکرد خدمات بهداشتی پیگیری و مدیریت شوند. با توجه به موارد سنجش شایع در نظام مراقبتهای اولیه بهداشتی پیشنهاد می گردد سه نمودار  X-Rنمودار  nPو نمودار C برای پایش فرایندها به کار گرفته شوند. نمودارهای کنترل این امکان را به ارایه دهندگان خدمات سلامت می دهند که با جمع آوری داده های ساده و کاربردی عملکرد فرایندهای سلامت را تعیین و مدیریت نمایند. از ویژگیهای این نمودارها می توان به مطالعه طولی داده ها/ روشهای محاسباتی ساده و کاربردی بودن آنها اشاره کرد.

زمینه و هدف: همگام با گسترش نظام های سلامت، اهمیت مراقبت های بهداشتی اولیه به عنوان اساس یک نظام سلامت کارآمد بیشتر نمایان شده و بهبود کیفیت خدمات ارائه شده در این سطح اهمیت بیشتری می یابد. در این راستا پژوهش حاضر سعی دارد تا الگوهای مورد استفاده جهت بهبود کیفیت مراقبت-های اولیه بهداشتی را گرد آوری نماید. روش کار: این پژوهش در قالب مرور سیستماتیک انجام شده است. جست و جوی پیشرفته در پایگاه های اطلاعاتی Web of Science, Scopus, Embase, PubMed, Cochrane, SID, Magiran, IranDoc, Google Scholar و در فیلدهای عنوان، چکیده و واژه های کلیدی انجام شد. معیارهای ورود مطالعه عبارت بودند از: داشتن نگرش جامع، تمرکز بر روی خدمات اولیه بهداشتی، زبان انگلیسی یا فارسی، منتشر شده در فاصله سال های 2018-2006. ارزیابی کیفیت مطالعات با استفاده از چک لیست Joanna Briggs Institute (JBI) انجام شد. دو پژوهشگر مستقل کار انتخاب مطالعات، استخراج داده ها و ارزیابی کیفیت مطالعات را انجام دادند و موارد اختلاف توسط پژوهشگر سوم برطرف شد. نتایج: پس از غربالگری و بررسی معیارهای ورود 10095 مطالعه یافت شد، نهایتا11 مطالعه وارد پژوهش شد. کیفیت 4 مطالعه متوسط ارزیابی شده و مابقی از کیفیت بالایی برخوردار بودند. 2 مورد از مطالعات الگوهایی را برای بهبود کیفیت مراقبت های بهداشتی اولیه سلامت ارائه داده، 3 مورد اثربخشی ابزارهای بهبود کیفیت را ارزیابی کرده و 5 مورد نیز چارچوب های مفهومی را ارائه کرده بودند. نتیجه گیری: در مجموع 8 نوع سیستم برای ارزیابی و بهبود کیفیت خدمات بهداشتی اولیه استخراج شد. مطالعات انجام شده پیرامون مراقبت های اولیه بهداشتی در سطوح مختلف مراقبت فردی، حرفه ای، کاربردی و سیاست گذاری ملی مورد استفاده قرار گرفته است و مدل ها، ابزارها و چارچوب های کاربردی را ارائه نموده که هریک با توجه به محدودیت ها و امکانات ذکر شده می تواند بصورت جداگانه و یا ترکیبی برای موقعیت های مختلف مورد استفاده قرار گیرد و پیامدهای سلامت را بهبود بخشد.

هدف: هدف از اجرای این پژوهش بررسی وضعیت ادغام برنامه بهداشت روان در مراکز بهداشتی - درمانی و تعیین میزان بیماریابی بیماران روانی در مناطق روستایی اندیمشک بوده است. روش: در این بررسی توصیفی، 16 خانه بهداشت، 3 مرکز بهداشتی- درمانی روستایی، یک مرکز بهداشتی- درمانی شهری و جمعیتی برابر با 23308 نفر که از سال 1371 زیر پوشش برنامه ی بهداشت روان بوده اند، مورد بررسی قرار گرفتند. داده های مورد نیاز با بررسی پرونده ها و گزارش های آماری مرکز بهداشت شهرستان گردآوری گردید. برای تحلیل داده ها، روش های آمار توصیفی و آزمون تقریب z به کار برده شد. یافته ها: این بررسی نشان داد که میزان شیوع بیماری های روانی بر پایه ی ارزیابی گروه بهداشتی 10 نفر در هر هزار نفر می باشد. این میزان برای گروه روانی شدید 1.1 در هزار، گروه روانی خفیف 3.7 در هزار، صرع 2.7 در هزار و گروه عقب ماندگی ذهنی 2.5 در هزار می باشد. تحلیل های آماری تفاوت معنی داری را در میان انواع بیماری های روانی (بیماری های خفیف روانی، صرع و عقب ماندگی ذهنی) با شاخص های مورد انتظار کشوری نشان نداد. اما در گروه بیماران روانی شدید تفاوت معنی داری دیده شد (p<0.05).نتیجه: ادغام بهداشت روان پس از یک دهه در شهرستان اندیمشک مطابق برنامه ی کشوری موفق بوده است و می تواند با تغییر و اصلاح هایی در این زمینه، خدمات اساسی بهداشت روان را در مناطق روستایی فراهم آورد.

زمینه و هدف: نظام مراقبت های بهداشتی اولیه جامع ترین، عادلانه ترین و کارآمدترین روش ارتقای سلامت افراد و رفاه اجتماعی از طریق ارایه خدمات پیشگیری، درمانی و بازتوانی در محلی نزدیک به محیط زندگی مردم است. نظام مراقبت های بهداشتی اولیه ایران با چالش هایی مواجه است که اثربخشی و کارایی آن را محدود کرده است. این پژوهش با هدف شناسایی راهکارهای تقویت نظام مراقبت های بهداشتی اولیه ایران انجام شد. روش کار: برای انجام این پژوهش از روش مرور واقع گرایانه استفاده شد. مقالات منتشر شده در زمینه راهکارهای تقویت نظام مراقبت های بهداشتی اولیه در بازه زمانی 1978 تا پایان ژوین سال 2021 میلادی در 8 پایگاه اطلاعاتی و موتور جستجوگر Google scholar جستجو و جمع آوری شد. در نهایت، تعداد 29 مقاله شرایط ورود به این مطالعه را داشت که با روش تحلیل چارچوبی با استفاده از نرم افزار MAXQDA 10 تحلیل شدند. نتایج: تعداد 29 راهکار برای تقویت نظام مراقبت های بهداشتی اولیه شناسایی شد. نظام مراقبت های بهداشتی اولیه دارای اهداف متعالی و استراتژی های مناسب، مجهز به منابع لازم و کافی، سازماندهی شده در قالب تیم های چند تخصصی با وظایف مشخص برای کارکنان بهداشتی، که مراقبت های بهداشتی جامع، با کیفیت و قابل پرداخت را هماهنگ با سایر خدمات سلامت ارایه می دهند (برنامه مداخله)، در صورت تقویت عناصر حاکمیت و رهبری، تامین مالی، نیروی انسانی، تجهیزات و دارو، سیستم های اطلاعاتی و ارایه خدمات سلامت و تطبیق بهینه با محیط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فناوری پیرامون (زمینه)، موجب افزایش رضایت، تعهد، پاسخگویی و مسیولیت پذیری مدیران و کارکنان بهداشتی؛ اعتماد، مشارکت و رضایت بیماران و مردم (ساز و کار) و در نهایت، تامین، حفظ و ارتقای سلامتی مردم جامعه (نتیجه) خواهد شد. نتیجه گیری: نظام مراقبت های بهداشتی اولیه قوی و منسجم پیش نیاز تقویت نظام سلامت است. تقویت مدیریت و رهبری، بهبود ساختار سازمانی، بهبود سیستم اطلاعاتی، توانمندسازی نیروی انسانی و افزایش پوشش جمعیت می تواند منجر به تقویت برنامه مراقبت های بهداشتی اولیه شود. عوامل تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی موثر بر نظام سلامت باید در بازطراحی و تقویت نظام مراقبت های بهداشتی اولیه مورد توجه قرار گیرد.

زمینه و هدف: استفاده از تجربه های کشورهای مختلف و مروری بر ادبیات این حوزه در تقویت مراقبت های بهداشتی اولیه بسیار ضروری است. هدف پژوهش حاضر انجام یک مرور جامع برای شناسایی روش های تقویت مراقبت های بهداشتی اولیه و ارایه راهکار برای ایران بود. روش کار: این مطالعه به صورت مرور جامع انجام شد. مطالعات با استفاده از پایگاه های اطلاعاتی SID، Iranmedex، Magiran، Web of Science، Scopus، Google Scholar، PubMed و Science Direct بازیابی شدند. معیار ورود شامل تمامی مطالعاتی بود که به طور خاص در بازه 1998 تا 2018 میلادی به عوامل تقویت کننده مراقبت های بهداشتی اولیه پرداخته بودند. در نهایت30 مقاله مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج: راهکارهای تقویت مراقبت های بهداشتی اولیه از دو جنبه عوامل تسهیل کننده کارکرد و عملکرد تیم مراقبت بهداشتی و راه های بهبود اجرای مراقبت های بهداشتی اولیه بررسی شدند. همچنین راهکارهایی مانند روابط مبنی بر اعتماد، اجرای گسترده برنامه ملی مراقبت بهداشتی اولیه با تمرکز بر آموزش کارکنان، آموزش رفتارهای سبک زندگی سالم و عوارض دارویی، سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات در بخش سلامت در حوزه هایی نظیر ایمن سازی، مراقبت از کودک و جنبه های پیشگیری و مدیریت بیماری مزمن جهت تقویت مراقبت های بهداشتی اولیه ایران پیشنهاد می گردد. نتیجه گیری: تقویت مراقبت های بهداشتی اولیه نیازمند هماهنگی و همکاری بین بخشی، همت و عزم راسخ طیف وسیعی از سازمان های بهداشتی و سازمان های غیرمرتبط با سلامت، حمایت دولت، تقویت نظام ارجاع و پزشک خانواده، تقویت تیم سلامت، خودمراقبتی و مشارکت مردم، رویکرد بهداشت محور و پیشگیری در سیاست های کلان و هدایت و تخصیص منابع بیشتر به بخش بهداشت است.

هدف: هدف پژوهش حاضر، ارزشیابی برنامه ادغام بهداشت روان در سامانه مراقبت های بهداشتی اولیه (PHC) بود.روش: پژوهش توصیفی - مقطعی حاضر به دو روش کمی و کیفی انجام شد. 1209 نفر از جمعیت عمومی، 146 بهورز، 35 کاردان و 51 پزشک عمومی مراکز بهداشتی - درمانی مناطق زیر پوشش و غیر زیر پوشش بهداشت روان دانشگاه های علوم پزشکی گیلان، تهران، مشهد، ایران، کرمان و کرمانشاه، به صورت چندمرحله ای و به روش تصادفی مورد بررسی قرار گرفتند. شش پرسشنامه آگاهی و نگرش بهورزان در مورد بیماری های روانی؛ عملکرد بهورزان در مورد آموزش، بیماریابی، پی گیری و ارجاع بیماران مبتنی بر برنامه ادغام بهداشت روان؛ آگاهی و نگرش جمعیت عمومی نسبت به بیماری های روانی، صرع و عقب ماندگی ذهنی و علل بروز این بیماری ها و روش های درمانی آنها؛ آگاهی پزشکان عمومی نسبت به درمان، ارجاع و ادغام برنامه بهداشت روان درPHC ؛ عملکرد پزشکان عمومی مراکز بهداشتی درمانی و بررسی کیفی در گروه متمرکز برای گردآوری داده ها به کار رفتند. داده ها با روش های آمار توصیفی و آزمون t مستقل تحلیل شدند.یافته ها: تفاوت دو گروه بهورزان زیر پوشش و غیر زیر پوشش در آگاهی (p£0.01) و نگرش (p£0.04)، نیز تفاوت دو گروه جمعیت عمومی زیر پوشش و غیر زیر پوشش در آگاهی (p£0.001) و نگرش (p£0.001) معنادار و میزان بیماریابی بهورزان در خانواده های زیر پوشش 8.25 در 1000 نفر جمعیت بود. در حالی که آگاهی بهداشت روان پزشکان عمومی در مناطق زیر پوشش بالا بود، آنان در 34.3 و 48.6 درصد موارد به ترتیب در تشخیص و درمان بیماران روان پریش مشکل داشتند.نتیجه گیری: ادغام برنامه بهداشت روان درPHC ، روشی موثر و به صرفه است، که با نظارت و ارزشیابی مستمر، می تواند به پیامدهای ارزشمندی بینجامد.

مقدمه: تاثیرP.H.C  در تامین و گسترش عدالت سلامت پرارزش است. در این مقاله با برجسته کردن نقشP.H.C  در نظام سلامت، به ارایه راهکار های مقابله با چالشهای مربوطه می پردازیم. مروری بر مطالعات: اعلامیه آلماآتا سندی معتبر در تعریف مبانی مراقبت های اولیه سلامت است . در سال 1978،P.H.C ، به عنوان کلید دستیابی به هدف بهداشت برای همه تا سال 2000 میلادی پذیرفته ،اما پس از چندی از اصول خود منحرف شد. با ورود به قرن بیست و یکم، بر اصالت و ضرورت P.H.C جهت پاسخگویی به مسایل جاری و نیاز های آینده، ارتقای سطح سلامت و نیز دستیابی به عدالت در سلامت تاکید شد. در اعلامیه بهداشت جهانی برای قرن بیست و یکم، و نیز گزارش توسعه انسانی سازمان ملل در سال 2003 نیزP.H.C  مورد بحث و موافقت جهانی قرار گرفته، و گزارش 2008 بهداشت جهانی به آن اختصاص یافت. دولت ها در این مسیر با چالش هایی همچون کمبود نیروی انسانی، ناکافی بودن منابع مالی و تجهیزات،و... مواجه اند، جهت آمادگی و برخورد با این چالش ها راهکار هایی چند قابل توجه می باشد، از جمله: تامین زیر ساخت ها، سازماندهی مجدد P.H.C، تحول در آموزش نیروی انسانی، ایجاد هماهنگی و انگیزه در کارکنان و تعامل همه بخش های مختلف. نتیجه گیری : P.H.C در تامین و گسترش عدالت، همواره یک استراتژی ارزشمند؛ و برای ارایه آن توجه به اصول مربوطه، آموزش صحیح نیروی انسانی و تخصیص اعتبارات بیشتر بخش سلامت به آن لازم و ضروری ست.

زمینه و اهداف: نقش مشارکت جامعه در مراقبت های بهداشتی به منظور دستیابی به نتایج منصفانه و عادلانه تایید شده است. از این رو این مطالعه با هدف تعیین و بررسی عوامل موثر بر مشارکت جامعه در ارائه مراقبت های بهداشتی اولیه انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه به صورت ترکیبی (کمی – کیفی) انجام گرفت که طی این فرایند با تعداد 25 نفر از خبرگان که بصورت هدفمند انتخاب شده بودند مطالعه آغاز شد و پس از آن تعداد 200 نفر از مراجعین شبکه ها و مراکز بهداشت و درمان وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و نرم افزار LISREL نسخه7/8 موردتجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته ها: عوامل موثر بر مشارکت جامعه در ارائه مراقبت های بهداشتی شامل «تبادل اطلاعات بین سازمان های مراقبت های بهداشتی و مردم»، «تشویق و آماده کردن مردم»، « بازنگری و تحول در مراکز و خانه های بهداشت»، «نقش مستقیم و مؤثر مراجعین و افراد جامعه و اطلاع رسانی به آنها»، «رابطه برابر مردم و مسئولین و مشارکت مردم در تمامی مراحل تصمیم گیری» و «اطلاع رسانی به موقع به مراجعین برای فرصت تصمیم گیری آنها در انجام مشارکت» و در نهایت «اعتماد و اطمینان مراجعین به نظام سلامت و مسئولیت پذیری و ارتقاء کارایی آنها» و «توسعه سرمایه اجتماعی» بودند. نتیجه گیری: مطالعه حاضر با توجه به زمینه خاص محیط های سیاسی و اجتماعی ایران، عوامل موثر بر مشارکت جامعه در مراقبت های بهداشتی اولیه را شناسایی کرد. این مطالعه یک راهنمای عملی برای سیاست گذاران و مدیران مراقبت بهداشتی اولیه برای مشارکت مردم در تصمیم گیری هایی که بر زندگی آنها تاثیر می گذارد، ارائه داد که در نهایت منجر به بهبود کیفیت خدمات و رضایت بیماران و جامعه می شود.